The Great Reset van de voedselketen: Insecten als proteïne bron, het nieuwe normaal.
Gast auteur: Dide Penning
Nederland loopt voorop in de voedseltransitie. Met de coördinerende rol voor de WEF Food Hubs, de innovatieve technologische ontwikkelingen in Wageningen en de grootste Insectenfabrieken ter wereld, zijn we misschien wel koploper in de “eiwittransitie”; het vervangen van vleeseiwitten door insecten proteïne. Terwijl de voorwaarden om succesvol een boerenbedrijf te kunnen leiden steeds verder worden aangescherpt, wordt het houden van insecten als groeimarkt aangeprezen, agrariërs met “een lege stal” kunnen zich om laten scholen tot insectenkweker. Tegelijkertijd verkort de EU de toelatingsprocedure van dit nieuwe voedsel, hoewel uit onderzoek blijkt dat eetbare insecten een rol kunnen spelen bij het overbrengen van parasitaire ziekten op de mens.
Insecten proteïne als Superfood
Het toekomstdieet is goedkoper, eenvoudiger, en heeft veel lagere emissies en minder landverbruik in vergelijking met vlees. Alleen maar voordelen die precies de doelstellingen van de SDG’s van de Verenigde Naties aanspreken. Volgens het Wereld Economisch Forum (in juli 2021) moeten insecten op ons menu staan: “De teelt van insecten voor voedsel en veevoeder zou een milieuvriendelijke oplossing kunnen bieden voor de dreigende voedselcrisis; Als bron van eiwitten en meststoffen zouden insecten dankzij nieuwe technologieën op grote schaal opnieuw in het voedselsysteem kunnen worden geïntegreerd”.
Het is menens met het uitrollen van insectenfabrieken voor de voedingsindustrie. Zowel in Nederland als in Canada staan hypermoderne fabrieken klaar om insecten proteïne te produceren. Beide landen zijn ook het actiefst op het gebied van de reductie van stikstofemissies, met de daarbij horende desastreuze gevolgen voor de boeren.
De Aspire Food Group opende in juni 2022 ’s werelds grootste krekelboerderij in Ontario, Canada. De Canadese regering financiert dit bedrijf met 8,5 miljard ter ondersteuning van de bouw van een commerciële faciliteit voor de productie van krekeleiwit. De wereldwijde vraag naar eetbare insecten voor menselijke consumptie zal, volgens dezelfde Canadese regering, in het komende decennium naar verwachting meer dan 8 miljard US$ waard zijn.
Sinds 2017 staat de fabriek van het bedrijf Ynsect in Ermelo. In 2022 zal deze, samen met fabrieken in Frankrijk en de VS, in staat zijn om 230 000 ton insecten proteïne te produceren, voornamelijk van meelwormen. Op de site is te lezen: “…’s werelds eerste reeks van insecten afgeleide ingrediënten voor de voedings- en drankindustrie. Het gaat onder meer om bakkerijproducten, sportvoeding, pasta, vlees en vleesalternatieven.” Bij Ynsect gebruiken we 98% minder land en 50% minder hulpbronnen dan bij de conventionele veehouderij, waardoor we de klimaatverandering en de vernietiging van de biodiversiteit tegengaan en tegelijkertijd een gezond, hoogwaardig en rijk eiwit leveren. We gebruiken dwerg meelworm, afkomstig van een winterhard insect met een uitzonderlijke voedingswaarde. Effectieve voeding voor een gezonde levensstijl en een gezonde planeet. Insecten eten zal het nieuwe normaal worden.”
Nederland als koploper
De voorbereidingen voor Nederland als insectenland zijn al langer aan de gang. In mei 2014 werd een conferentie “Insects to feed the world” georganiseerd, een samenwerking tussen de Wageningen Universiteit en de FAO (Food and Agriculture Organisation, een gespecialiseerde organisatie van de Verenigde Naties). “De conferentie was een mijlpaal voor de erkenning van de professionele insectensector. Leiders uit de diervoederindustrie, insectenkwekers, universiteiten, niet-gouvernementele organisaties en andere belanghebbenden kwamen voor het eerst samen met een duidelijke boodschap: Insecten voor voeder en voedsel zijn een levensvatbare oplossing voor het probleem van het proteïnetekort”.
Vanaf 2015 geeft de Landbouwuniversiteit Wageningen “The Journal of Insects as Food and Feed” uit. Premier Marc Rutte kondigde tijdens de WEF meeting in Davos 2021 vol trots aan, dat de wereldwijde WEF Food Hubs vanuit Nederland gecoördineerd gaan worden. Het secretariaat komt in Wageningen en er wordt samengewerkt met Foodvalley; een organisatie die de wereldwijde overgang naar een duurzaam voedselsysteem wil versnellen.
Food Valley NL starte in juni 2021 een insecten programma, om de insect als voedingsbron op de kaart te zetten. “Samen met bedrijven, overheden, investeerders en technologiepartners willen we bouwen aan sterke en succesvolle ketens die Nederland tot insectenland maken. Op die manier streven we naar een bekende en erkende insectensector – met voer- en voedselproducten – die bijdraagt aan de verduurzaming van ons voedselsysteem.”
Het insecten programma werkt o.a. samen met Protix BV in Dongen, de grootste insecten boerderij van de wereld, tot nu toe maken ze voornamelijk ingrediënten van de zwarte soldatenvlieg voor de diervoedingsindustrie. Op hun website laten ze in een filmpje zien dat ze druk bezig zijn met de “eiwittransitie” in vleesvervangers, bestemd voor de consumentenmarkt. Protix is door het World Economic Forum bekroond met de Technology Pioneer award.
De rol van de EU in deze proteïne transitie
De EU is hard aan het werk om regelgeving aan te passen en nieuwe projecten financieel te steunen. In het kader van Horizon Europe, een financieringsprogramma met een budget van 95,5 miljard euro voor onderzoek en innovatie, worden eiwitten op basis van insecten beschouwd als een van de belangrijkste onderzoeksgebieden.
“De milieuvoordelen van het kweken van insecten voor de voedselproductie zijn gebaseerd op de hoge voederconversie-efficiëntie van insecten, de lagere broeikasgasemissies, het verminderde water- en akkerland verbruik en het gebruik van op insecten gebaseerde bioconversie als een verkoopbare oplossing om voedselverspilling tegen te gaan.”
In het kader van een Europees landbouwsubsidie programma PoP3, biedt het adviesbureau NGN-“Impact with insects” uit Den Bosch, in 2019 en 2020, het traject “Insectenkweek als nieuw verdienmodel” aan. Dit project bood landbouwondernemers in Noord-Brabant met “overtollige” agrarische bedrijfsruimte de kans om in een jaar tijd, onder professionele begeleiding, om te schakelen naar een onderneming in de insectensector. In Oktober 2022 geven ze in Wageningen een engelstalige 5 daagse cursus over de insectenkwekerij, zonder voorkennis kun je na afloop een insecten business starten. Dit keer kost het 2622,- Euro, met het vooruitzicht dat het een groeimarkt is. Volgens de site van de NGN hebben ze al meer dan 700 mensen opgeleid tot insectenkweker.
“De huidige regeling verkort de tijd die innovatieve levensmiddelen nodig hebben om de EU-markt te bereiken met het dubbele van de tijd die nodig was onder de vorige wetgeving. … zal bijdragen tot de doelstellingen van de Green Deal en de Farm to Fork-strategie.” (De Farm to Fork-strategie staat centraal in de Europese Green Deal en heeft tot doel voedselsystemen eerlijk, gezond en milieuvriendelijk te maken.)
Om de gezondheid van de insecten te bewaken, heeft de EU een subsidieprogramma om insectendokters op te leiden.
“Het INSECT DOCTORS-netwerk zal veelbelovende jonge wetenschappers opleiden om de kennis, technische vaardigheden en instrumenten te ontwikkelen voor de diagnose en het beheer van ziekteproblemen in commerciële insectenproductiesystemen”.
Parasieten
Zijn er mogelijke gezondheidsrisico´s voor de mens door het eten van producten waar insecten proteïne in verwerkt is?
Onderzoeken naar de veiligheidsaspecten van het nieuwe insecten”dieet” zijn niet erg smakelijk. Een parasitologische beoordeling van eetbare insecten en hun rol bij het overbrengen van parasitaire ziekten op mens en dier, gepubliceerd in het National Center for Biotechnology Innovation in 2019, meldde; “in 30,33 % van de gevallen waren de parasieten potentieel pathogeen voor de mens. Eetbare insecten zijn een onderschat reservoir voor parasieten bij mens en dier. Uit onze studies blijkt dat deze insecten een belangrijke rol spelen in de epidemiologie van parasieten die pathogeen zijn voor gewervelde dieren. De uitgevoerde parasitologische studies suggereren dat eetbare insecten de belangrijkste parasietvector voor insectenetende huisdieren kunnen zijn. Volgens onze studies moet toekomstig onderzoek zich richten op de noodzaak van voortdurende controle van de bestudeerde insectenkwekerijen op pathogenen om de voedsel- en voederveiligheid te verhogen”.
In een ander onderzoek werden in monsters van gedehydrateerde meelworm, sporen van Toxoplasma gondii DNA aangetroffen, een parasiet die toxoplasmose veroorzaakt.
Uit weer een ander onderzoek blijkt, dat in sommige gevallen de aanwezigheid van sporenvormende bacteriën in de eetbare insecten en andere door voedsel overgedragen ziekteverwekkers,een punt van zorg zijn.
Het lijkt erop dat er nieuwe bronnen voor mogelijke volksgezondheidsproblemen worden geschapen. En hoe zit het met de veiligheid van deze “boerderijen”, wat als die insecten ontsnappen, door een ongeluk of sabotage, een artificiële plaag van miljoenen krekels, soldatenvliegen of meelwormen, wat doet dat met ons ecosysteem?
Laten we hier alsjeblieft mee stoppen en naar echte, duurzame, mens- en dier-vriendelijke alternatieven voor de intensieve monocultuur landbouw kijken; permacultuur en biologische dynamische landbouw bijvoorbeeld. Het eten van insecten laten we dan verder weer aan de reptielen over.